Hiện nay, các xe gắn máy, xe mô-tô có hộp số đều sử dụng cơ cấu truyền động bằng hệ thống nhông, xích. Hệ thống này gồm bộ bánh răng trước (gọi là nhông); dây xích tải (còn có tên gọi là sên) và bộ bánh răng sau (dĩa hay nhông sau).

Về lý thuyết, hệ thống này có nguyên tắc hoạt động và cấu tạo khá đơn giản: Nhông trước làm nhiệm vụ truyền lực kéo (lực quay) từ động cơ ra dây xích, xích làm nhiệm vụ tải lực kéo này ra nhông sau và truyền lực kéo vào bánh xe làm bánh xe quay. Độ lớn của lực và tốc độ quay tại nhông trước được quyết định bởi hộp số (li hợp) của xe.

Thông thường, các xe số phổ thông hiện nay có dung tích xy lanh từ dưới 50 cc cho đến 110 cc có 4 cấp số cơ bản (N, 1, 2, 3, 4) và từ 150 cc trở lên có nhiều cấp số hơn (N, 1, 2, 3, 4, 5 và đôi khi là 6).

Bộ xích lấm lem đất cát sau 1.000km. Chiếc xe trong ảnh là Honda Winner.

Sau một thời gian vận hành, dây xích thường có dấu hiệu bị mòn làm giảm hiệu năng hoạt động, tăng hiện tượng trượt và phát ra tiếng ồn khó chịu. Tệ hơn, nó có thể gây ra tình trạng tuột, đứt xích khi đang di chuyển khiến bánh sau bị trượt, lết trên đường tăng nguy cơ tai nạn khi tham gia giao thông.

Với những xe có hộp che xích như Honda Wave, Dream, Suzuki Viva hay Yamaha Sirius sau 1.000 km mới cần vệ sinh lại bộ nhông xích vì bùn đất hay các chất bẩn khó bám hơn nhưng với các xe có bộ xích trần như Yamaha Exciter, TFX, Honda Winner thì vệ sinh nhông, xích cần được thực hiện thường xuyên - sau 300 đến 500 km - để giữ được độ bền.

Chỉ cần tháo lớp nắp che, ta có thể thấy rõ bùn đất bám vào bộ nhông trước sau một thời gian sử dụng xe.

Dụng cụ cần có: 1 bộ bàn chải chà xích chuyên dụng, 1 lọ chất rửa nhông (ví dụ như Three Bond), xích và 1 lọ chất bôi trơn xích (ví dụ như Liqui Moly Motorbike Chain-Blue), bạn cũng có thể dùng dầu hỏa hoặc dung dịch bôi trơn xích của các thương hiệu khác như Top1, Motul...

Bạn có thể tìm mua bàn chải chuyên dụng (giá tham khảo: 60.000 VNĐ) và các sản phẩm rửa, bôi trơn xích tại Thế Giới Dầu Nhớt (92 Cù Chính Lan), hoặc các cửa hàng tương tự.

Một lưu ý trước khi tiến hành vệ sinh là bạn nên tắt máy xe và rút chìa khóa ra khỏi ổ để đảm bảo an toàn.

Các bước chi tiết tiến hành như sau:

Dùng bàn chải chà lên đủ bề mặt xích.

Xịt dung dịch rửa xích đều cả nhông trước và sau. Lưu ý: vừa xịt vừa quay bánh xe để dung dịch được "rải" đều bề mặt.

Chú ý xịt kĩ các chi tiết ở bộ nhông trước.

Sau đó lau lại bằng giẻ sạch. Vẫn dùng tay quay bánh xe đều để lau, chùi xích được kĩ hơn.

Sau đó xịt dung dịch bôi trơn xích Liqui Moly.

Xích sạch bóng đất cát và chất bẩn sau khi được vệ sinh.