Một ngày trước khi PVOIL VOC 2025 chính thức khởi tranh, Nguyễn Thái Hà bỏ túi quần áo lên xe, vị trọng tài có nhiều năm tham gia giải bắt đầu di chuyển từ Thành phố Điện Biên xuống Đồng Mô (Sơn Tây, Hà Nội).

Một bản nhạc ưa thích được bật lên, Hà, có nick Dream trên Diễn đàn Otofun nhưng thường bị gọi vui là Ác mộng, thong dong trên hành trình hơn 500 km kéo dài 8 tiếng để tới Làng Văn hoá Du lịch các dân tộc Việt Nam, địa điểm đã được nhiều người gọi là "Thánh địa off road Việt Nam".

Cùng lúc đó, một trọng tài khác, Trường Giang đang sửa soạn rời khách sạn Tản Viên để tới điểm thi đấu xem trước các đường thi. Giang, đến từ Lâm Đồng, vẫn chưa phải là người đi xa nhất trong số các trọng tài. Một nhóm 6 thành viên của CLB Bán tải Bình Phước đã vượt hơn 1.500 cây số từ thành phố Đồng Xoài cũ, để tham gia công tác điều hành giải 3 ngày. Quả là một hành trình xa xôi cho một công việc tình nguyện.

PVOIL VOC hằng năm là một lễ hội, nơi không chỉ gần trăm đội đua offroad từ khắp mọi miền đất nước đổ về, mà còn cả lực lượng trọng tài ở nhiều tỉnh thành. Trải qua 18 năm, nhiều trọng tài đã trưởng thành và nhiều người trong số đó đủ bản lĩnh cũng như sự tự tin để đảm trách vai trò Trưởng Ban Trọng tài các giải đua xe khác.

Tuy thế, công tác trọng tài luôn nằm trong những ưu tiên lớn nhất trước khi vào giải. Sau nhiều cuộc họp, hai thay đổi quan trọng được Trưởng Ban Tổ chức Nguyễn Đại Hoàng và Trưởng Ban Điều hành Ngô Việt Dũng đưa ra. Đầu tiên, hợp nhất Ban An toàn đường thi vào Ban Trọng tài. Phó Chủ tịch Hiệp hội Ô tô Thể thao Việt Nam, Trưởng Ban Điều hành Ngô Việt Dũng, lý giải việc này nhằm đảm bảo công tác điều hành ở mỗi đường thi diễn ra thống nhất, an toàn hơn, giảm thời gian chết trong các bài thi.

Thứ hai, tổ chức các cặp bài thi song song (mỗi hạng được chia thành hai nhóm thi đấu đồng thời trên hai đường). Cả hai thay đổi này về sau đều đã phát huy hiệu quả như mong đợi, nhưng lại đặt ra nhiều thách thức trước khi giải khởi tranh.

Năm nay, Bùi Hữu Việt lần đầu ngồi ghế "nóng": Trưởng Ban Trọng tài. Anh không khỏi cảm thấy áp lực.

“Số đường thi tăng gần gấp đôi, số bài thi đấu của mỗi hạng tăng tương ứng, làm thế nào để thời gian giữa các bài thi chạy thật chính xác là điều lo ngại nhất”, anh Việt nói. Chỉ riêng việc sắp xếp lịch thi đấu sao cho chính xác, phân công nhiệm vụ cho 9 tổ trọng tài tại 9 đường đua đồng thời đã tốn của Ban Điều hành, Ban Trọng tài nhiều ngày tính toán, bàn thảo.

Với 10 năm kinh nghiệm làm trọng tài, anh Việt, Phó Chủ tịch CLB Xe bán tải Địa hình Việt Nam (PVC), đã lường trước rất nhiều thứ. Nhưng người tính không bằng trời tính. Ba ngày trời mưa liên tục, khiến cho mọi khó khăn được nhân lên nhiều lần.

Mặt đất nhão nhoét, thời tiết đi về những tháng cuối năm lạnh dần, cộng thêm mưa dày hạt, những bụi cỏ mọc cao đến quá nửa thân người không ngăn được bước chân của những trọng tài đang làm nhiệm vụ kiểm tra cọc, dây, trong buổi sáng trước giờ thi đấu.

Một tay cầm cờ, một tay dò đường, dưới làn mưa tạt ngang mặt khi trời còn mờ sáng, các trọng tài dù thận trọng vẫn có những cú bước hụt, khiến đôi ủng của họ thụt quá nửa xuống bùn đỏ bám dính như muốn kéo chân người ở lại. Công việc thăm đường trở nên khó khăn hơn, quãng đường di chuyển dài ra. Sau Ban Thiết kế và Thi công đường thi, trọng tài là những người đầu tiên đặt dấu chân lên các đường đua.

Mùa này, vì trận lũ lụt lịch sử ở Huế, một vài đội đua đã phải nói lời tạm biệt trước khi giải diễn ra. Nhưng đội ngũ trọng tài thì khác, họ không được phép vắng mặt.

Ngày thi đầu tiên, mọi việc diễn ra suôn sẻ. Mưa lớn khiến đường thi trở nên lầy lội, trọng tài vất vả hơn nhiều lần nhưng các vận động viên cảm thấy vô cùng hào hứng. Ngày thứ hai bắt đầu với Lễ Khai mạc. Các đường thi vẫn được mở đúng giờ. Điểm khác biệt là 20h tối, bắt đầu cuộc họp kỹ thuật của các đội tham gia bài thi đêm Adventure.

Nhiều trọng tài vừa kịp ăn cơm tối xong lại vội vã chia nhau về 4 check point (CP). Theo quy định, những điểm này được cung cấp cho bằng định vị GPS. Các vận động viên được chia thành nhiều nhóm khác nhau, sẽ phải tự lần mò trong rừng để lần lượt đi qua các CP, từ 1 đến 4, lấy đủ chữ ký của trọng tài phụ trách, mới được coi là hoàn thành bài thi.

21h, tại điểm xuất phát. Đoàn xe như những con mãnh thú gầm rú lao vào rừng để bắt đầu hành trình chinh phục thử thách. Tại CP2, trọng tài Trần Triệu Minh, cùng nhóm của mình, đã chờ sẵn. Gần 1h sáng, giữa mảnh rừng ven hồ Đồng Mô, trời đen như mực, Minh cùng đồng đội ngồi thu lu dưới mảnh bạt căng che mưa, nhóm một đống lửa le lói, xua đi đám muỗi vo ve.

Minh nhắc anh em để ý không khơi lửa quá to, tránh tạo ra ánh sáng có thể nhìn thấy từ xa. Tiếng đàm rèn rẹt báo các nhóm xe tham gia bài Adventure (mỗi nhóm gồm 6-7 xe) đã qua gần hết CP1. Cách đó không xa, tiếng động cơ bắt đầu gầm gừ, lúc gần kề bên lúc lại xa dần ra mép hồ Đồng Mô, báo hiệu các con "quái thú" đang vật lộn "đánh hơi" trong đêm.

Cứ thế chừng nửa tiếng như thế, đột ngột nghe tiếng máy nổ rền, rồi tiếng người lao xao, ánh đèn pin chiếu lấp loáng xuyên những ngọn cây. Minh khẽ hắng giọng. Lập tức các trọng tài, người tắt đèn, người dập lửa. Thoáng chốc mảnh rừng lại chìm vào màn đêm, ngồi cạnh nhau cũng không nhìn rõ mặt. Khoảnh khắc lặng thinh kéo không bao lâu, tiếng đạp cành cây răng rắc rồi 4-5 người xuất hiện lố nhố trên đỉnh dốc, lia đèn khắp nơi và rồi reo ồ lên khi phát hiện nhóm trọng tài. Tiếng gọi nhau í ới, chỉ chớp mắt, đèn pha chiếu sáng rực bên kia dốc tiếp theo tiếng máy xe gầm gào sung sướng.

Chiếc xe 409 Hạng Chuyên nghiệp mạnh mẽ lao vọt qua đỉnh dốc, tránh gốc cây chắn ngang đường, nhưng ngay trước mặt là hố sâu vách dựng đứng chừng hơn 3 m. "Giống" (lái chính) Vũ Ngọc Cường, kịp thời đạp phanh ngay trước khi xe kịp lao hẳn xuống. "Chã" (lái phụ) Đoàn Vỉnh Lộc nhanh như cắt nhảy xuống, kéo tời sau quấn quanh một gốc cây. Khi chiếc xe 409 xoay trở thoát khỏi vị trí cheo leo, mở ra lối đi, các xe khác trong nhóm lần lượt vượt dốc, vào điểm danh, lấy chữ ký của trọng tài Triệu Minh, rồi vội vã lên đường tìm sang điểm kế tiếp.

Gần 3h sáng, những chiếc xe cuối cùng về đến CP4. Vận động viên và trọng tài trao nhau những cái ôm thật chặt, cụng ly bia Heineken 0.0 được bỏ lạnh. “Đó là những phút giây dù vất vả, vắt kiệt sức cũng không gì có thể đánh đổi được”, Ngô Việt Hưng nói. Anh là cựu trọng tài và giờ là Trưởng Ban Thiết kế và Thi công đường thi, người tham gia vẽ nên cung Adventure năm nay. Rất nhanh chóng, những trọng tài cuối cùng thu dọn lều, dập tắt lửa, xách túi rách bỏ lên xe, rời khỏi CP4, quay về khách sạn nghỉ ngơi, chuẩn bị cho ngày thi đấu cuối cùng.

6h sáng Chủ nhật, ngày thi đấu thứ ba và cũng là cuối cùng, trong cơn mưa đang dần nặng hạt, không còn nhận ra những lối đi quen thuộc ngày thường. Nhìn quanh, đâu đâu cũng là sình lầy. Bên này cọc, dây đổ, bên kia, cỏ, cây bị xe quần tơi tả. Phía dưới màu đất nâu, bốn bên là rừng cây, trên trời là những tầng mây thấp, nặng trĩu và xám xịt.

Một nhóm 4-5 người trong bộ phận phụ trách công tác dàn dựng đang hì hụi từng bước. Mặt đất đã nhuyễn ra như cháo, quện chặt lấy những bàn chân đang dò dẫm nén xuống. Trên lưng họ là các thiết bị để dựng lều trọng tài, đặt máy móc chấm điểm, chuẩn bị cho một ngày dài và hứa hẹn cực kỳ căng thẳng. Quãng đường vài trăm mét, trước đi trong chốc lát, nay kéo dài ra hàng chục phút.

7h30, chỉ còn nửa giờ nữa, những chiếc xe sẽ vào vị trí xuất phát, cho những "thử thách" quyết định thứ hạng cao nhất. Một chiếc áo vàng lấp ló trong lớp áo mưa mỏng, đang mạnh mẽ nện những nhát búa tạ để đóng lại những chiếc cọc cho chắc chắn hơn.

Để chống lại lớp bùn ngập, nhiều trọng tài còn dùng mẹo được truyền lại sau nhiều mùa giải. "Anh em đều đã chuẩn bị giày chống nước, nhưng chỉ qua ngày thi đấu đầu tiên đã phải đổi sang sử dụng ủng để có thể tồn tại nốt qua hai ngày làm việc còn lại. Để tối về khách sạn nghỉ ngơi với bàn chân thơm tho, đây là trang bị không thể thiếu", một trọng tài vừa cười vừa nhét một chiếc băng vệ sinh phụ nữ vào làm lót giày.

13h chiều ngày thi đấu thứ ba, sau khi đi một vòng khảo sát, Trưởng Ban Trọng tài Việt trở về lều Ban Điều hành. Công việc chưa bao giờ kết thúc, những cú điện đàm dồn dập.

“Alo, đường 8 thiếu sạc à, em qua hỗ trợ nhé”, trọng tài Việt nói trong đàm. Dứt lời, lại quay sang nhìn Phó Ban Điều hành Trần Hải Triều: “Lại có khiếu nại phải không?”. Khuôn mặt cả hai bình thản, vì những tình huống này không còn lạ.

Vị trí Trưởng Ban trọng tài khiến Bùi Hữu Việt phải bao quát tất cả các đường. Việc gì cũng căng thẳng, cũng gấp gáp, nhưng may mắn là không có gì liên quan tới an toàn của vận động viên, của khán giả và của trọng tài.

Năm nay số đường đua tăng lên, không gian thi đấu mở rộng, thời gian của mỗi bài thi (cut off time) được tính cực sát, nên đội đua nào cũng gấp gáp. Mưa to và đường đua đầy bùn đất đẩy sự căng thẳng lên tột độ. Sáng ngày thi đấu cuối cùng, chiếc bán tải mang số 211 của TVC-Platinum “mở bát” Đường 1. Đập mạnh tay vào nút bấm giờ tại điểm Xuất phát, lái chính Thân Văn Thắng đạp ga cho xe vọt đi, thoáng chốc chẳng còn thấy gì sau màn mưa. “Bắt chính” đường này là trọng tài Lê Chiến.

“Xe xuất phát rồi nhé”, anh điềm tĩnh lấy bộ đàm ra báo cáo cho các trọng tài đường đua rồi quay lại lều chấm điểm. Trên người lỉnh kỉnh các trang bị: Cờ, còi, đàm, và cả một chiếc loa được anh lấy ra nhắc nhở những khán giả quá khích leo sát vào đường đua.

Thi thoảng, những tiếng nói trong bộ đàm lại vang lên. “Alo, xe 205 một cọc một dây nhé”. “Alo, 203 DNF nhé, xe cứu hộ vào đi” (DNF - không hoàn thành bài thi). Đó là lỗi vi phạm mà các trọng tài đường đua báo về cho trọng tài chính. Việc giám sát bài thi phải đảm bảo liên tục. Có đôi lúc, tổ trọng tài lại gọi đàm cho nhau mô tả diễn biến gay cấn trên các đường thi. Đó là những niềm vui hiếm hoi trong lúc làm nhiệm vụ.

Từ phía xa, chiếc bán tải mang số 219 hùng hổ lao về đích. Tốc độ đẩy lên cao bởi thắng thua có thể phân định qua từng phần trăm giây. Trọng tài chính lúc này nhanh chóng trở về vị trí, trước khi chiếc xe đua như vũ bão khựng lại đầy vội vã trước vạch đích. Đồng hồ báo: Hưng Long Option 4x4 đạt thành tích 1 phút 51 giây, cũng là cao nhất Bài 1, Hạng Bán tải Nâng cao.

Thời gian trôi về cuối ngày, những bài thi trở nên căng thẳng. Bài 5 và Bài 6, hai chướng ngại cuối cùng ở Hạng Chuyên nghiệp. Các đội đua được chia thành hai nhóm, tiến hành thi đấu song song trên cả hai đường. Đây là điểm mới của công tác tổ chức năm nay, đưa các tay lái vào những cuộc tranh tài hấp dẫn không ngừng nghỉ.

Đường đua số 6 lúc này mặt đất đã bị bánh xe và mưa cày nát. Như mọi năm, đây là bài thi mang tính quyết định với hạng Chuyên nghiệp. Cuộc đua “tam mã” gồm đội 407 - 116 Ngọc Trai Wolver (Hồ Thanh Tuấn - Nguyễn Đức Duy Sang), đội 410 - Team 134 Nông Dân Sài Thành (Trần Đinh Vũ Huy - Nguyễn Thế Sinh) và đội 409 - 108 A.B.O Wolver (Vũ Ngọc Cường - Đoàn Vỉnh Lộc) đầy quyết liệt. Cách biệt giữa hai đội dẫn đầu lúc ấy chỉ là 9 điểm.

Sau cú sảy chân ở Bài 5, Team 134 - Nông Dân Sài Thành quyết tâm bước vào Bài 6 để giành lại ngôi dẫn đầu. Trong khi đó 108 A.B.O Wolver, vừa giành 100 điểm tuyệt đối ở Bài 5. Nếu tiếp tục thăng hoa, Vũ Ngọc Cường cũng có thể lật ngược tình thế, lên ngôi bất cứ lúc nào.

Trên nền đất xám xịt, chiếc xe màu sơn ánh trai lầm lì băng đi. Động cơ diesel Isuzu 4JJ3 của “ngựa chiến” 116 Ngọc Trai Wolver không có biểu hiện đuối sức sau ba ngày đua và một đêm đi Adventure.

Tuy nhiên, đường tới ngôi vô địch luôn có nhiều chông gai. Trước mắt hai vận động viên là "vách tử thần", biệt danh được đặt cho trở ngại cuối cùng ở bài thi này. Ngay chân vách là hố bùn sâu. Chính ở đây, đã hai năm liền trước đó, ứng cử viên số một đánh rơi danh hiệu vô địch.

"Chã" Nguyễn Đức Duy Sang ép chặt người vào thành hố, chân đạp nóc xe, trườn lên trên. Khuôn mặt phủ bùn đất nhưng ánh mắt rực quyết tâm, vận động viên sinh năm 2001 nhích từng phân như một con thằn lằn, rồi bật dậy cầm lấy dây tời, chạy lên trên dốc. Anh xách chiếc cày nặng trịch, cắm xuống một hõm đất, móc dây tời rồi đu cả người đè lên.

"Giống" Hồ Thanh Tuấn nhận được tín hiệu, bắt đầu thu tời. Chiếc cày trượt đi một quãng, dưới sức nặng của Sang, càng lúc càng cắm sâu xuống đất. Điểm neo đã vững. Chiếc xe với 4 bánh quấn đầy bùn, từ từ được kéo lên dốc một cách vững chãi. 7 phút 15 giây, 7 phút 16 giây. Đã vượt "vách tử thần". Hai vận động viên nhanh chóng thu lại dây tời, cày, lên xe vài cài dây an toàn. Chiếc xe lao về đích.

Hồ Thanh Tuấn mở tung cửa xe, lao xuống đập tay vào nút bấm giờ. "Nhất rồi", anh khẽ nói. Không giấu được sự vui mừng toát lên. Cuối cùng, anh và Duy Sang đã có thể nâng cúp vàng Hạng Chuyên Nghiệp ở PVOIL VOC 2025, sau hai lần liên tiếp về nhì.

Ở bên kia Zone 2, Hạng Cơ bản cũng gấp rút hoàn thành những bài thi cuối cùng. Bài 9, đường chạy ngoắt ngoéo giữa các rặng cây đan xen toàn hố bùn hố nước. Những chiếc xe đua như con thú hoang đang bị ghìm lại nơi các vũng lầy, đầy giận dữ.

Xe đua 108 của cặp Hoàng Phương, Duy Bình như đang bay về đích. Bùn đất rẽ sang hai bên mỗi đoạn bánh xe lăn qua. Nhìn thấy từ xa, trọng tài Triệu Minh theo phản xạ tự nhiên lùi lại, dù anh đứng cách chiếc xe một khoảng. Bất chợt, mãnh thú khựng lại khi tới vũng sình lầy. Trong ca-bin là những cú đạp ga vô vọng, bên ngoài, bánh sau quay tít. Khói đen bốc lên. Trọng tài Minh khi ấy mới tiến lại gần. Không có lỗi cọc, dây, nhưng Thỏ và Đậu không thể về Nhất vì mất quá nhiều thời gian.

Như các vận động viên, trọng tài cũng là những người đối mặt với nhiều nguy cơ về tai nạn nhất. Thế nhưng, đó không phải điều lo lắng nhất. “Dù nắng nóng, bụi bẩn hay mưa to, sình lầy, trọng tài luôn phải giữ cái đầu lạnh, bình tĩnh, tỉnh táo và báo cáo đầy đủ các lỗi vi phạm hay các tình huống phạm quy của vận động viên, sao cho chính xác và nhanh nhất”, trọng tài Thái Hà cho biết. “Đó mới là điều BTC và các vận động viên cần ở mình".

“Mỗi tay đua đều có cái tôi lớn, khi thi đấu thì máu nóng cũng tăng cao. Đội ngũ hậu cần của họ luôn đông đảo và nhiều người sẵn sàng dùng mọi cách để áp chế trọng tài”, Trần Hải Triều nói. Càng về cuối giải, sự ganh đua giữa các càng quyết liệt, càng dễ xảy ra xung đột. Lúc đó, quyết định của trọng tài càng cần chính xác và quyết đoán. “Áp lực từ phía các đội đua và từ cổ động viên là lớn nhất", anh Triều cho biết.

“99% vận động viên là bạn của mình nhưng khi vào thi đấu cũng không tránh khỏi tranh cãi, căng thẳng. Tôi luôn làm đúng nhiệm vụ. Điều hành phải công tâm, yêu ghét để bên ngoài", Thái Hà tâm sự.

Chuyện cổ động viên lao vào tranh cãi với trọng tài từng nhiều lần xảy ra. Trong Ban Trọng tài vẫn lưu truyền câu chuyện về việc một năm trước, nhà tài trợ của một đội đua xông vào lều trọng tài, la hét và thậm chí có hành vi đe doạ mà không biết trọng tài chính đứng đó là một võ sư, giảng viên trường Đại học An ninh nhân dân. Các trọng tài đùa rằng giả sử có va chạm xảy ra, không biết vị trọng tài chính kia có thể chấp được mấy đối thủ.

13h chiều ngày cuối PVOIL VOC 2025, bộ đồ lấm lem, Thái Hà hớt hơ hớt hải quay về lều Ban Tổ chức trả bộ đàm. Một cú điện thoại gấp gáp nhắn vợ chuẩn bị tiệc sinh nhật cho con gái. “Anh về bây giờ đây”, Hà hứa hẹn, và quyết định bỏ lỡ Lễ Bế mạc để kịp về Điện Biên. Hà không quên nhận medal, chụp ảnh kỷ niệm cùng Ban Tổ chức, như một minh chứng anh đã góp mặt cho giải năm nay.

18h, trời mưa nặng hạt đúng lúc Lễ Bế mạc bắt đầu. MC xướng danh mời các trọng tài bước lên sân khấu để Ban Tổ chức vinh danh. Những đôi ủng nguyên bùn để lại vệt bàn chân rõ nét trên thảm đỏ. Quần áo lấm lem, nhưng ai nấy thở phào, vì giải đấu thành công vượt mong đợi.

“Với trọng tài, các cuộc thi đấu diễn ra an toàn, đúng lịch trình, kết quả được vận động viên, khán giả tâm phục khẩu phục thì coi như thành công lớn”, Trưởng Ban Trọng tài nói.

Trong lúc pháo hoa bừng sáng trên sân khấu, các vận động viên chiến thắng giơ cao Cup ăn mừng, những thành viên cuối cùng của Ban Trọng tài lặng lẽ đóng gói nốt các món đồ cá nhân, lên xe chuẩn bị quay về với cuộc sống thường nhật.

Trọng tài Trần Hoài Nam, giám đốc công nghệ một ngân hàng lớn, cẩn thận bỏ chiếc medal vào balo, cất lên xe. Anh đã có 8 chiếc của những năm trước treo ở nhà. Là người phụ trách Quỹ OF Vì Cộng đồng, được lập nên bởi thành viên Otofun với sứ mệnh đi xây các điểm trường vùng cao mỗi năm, trước khi ra về, anh không quên nhắc Ban Tổ chức ủng hộ cho Quỹ một bộ trang phục thi đấu gồm áo, mũ bảo hiểm và medal. Những món đồ này sẽ được đấu giá lấy tiền ủng hộ Sưởi Ấm Bản Cao 2025.

Anh cũng không quên tiết lộ, một tuần sau giải, anh sẽ cùng các thành viên của Quỹ có chuyến khảo sát cho việc đi xây trường năm nay. Sau một hành trình tình nguyện 3 ngày trên Đồng Mô là một hành trình tình nguyện khác, điểm đến là xã Bó Sinh, Sơn La. Công việc dù bận rộn, với anh VOC là sự kiện không thể bỏ qua.

“Cảm giác được tham gia, được đóng góp cho giải chính là thứ thôi thúc chúng tôi gắn bó đến giờ”, trọng tài Trần Hoài Nam chia sẻ. “PVOIL VOC lại là giải đua offroad quy mô và lâu đời nhất. Chúng tôi thấy tự hào khi là một phần của giải”.

Danh sách các trọng tài thực hiện nhiệm vụ tại PVOIL VOC 2025: