Hiệp hội ôtô Việt Nam lo ngại sẽ phải ngừng bán 96% xe xăng, dầu vào năm 2030

Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam cho biết có thể phải ngừng bán xe xăng, dầu trên thị trường Việt Nam vì khó đạt mức tiêu hao nhiên liệu trung bình 4,83 lít/100 km vào năm 2030

Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho biết nhiều mẫu xe sử dụng động cơ xăng, dầu và cả một số xe hybrid hiện có nguy cơ bị loại bỏ khỏi thị trường nếu không đáp ứng mục tiêu tiêu hao nhiên liệu trung bình 4,83 lít/100 km.

Theo Dự thảo Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới của Bộ Xây dưng, mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ phân khúc xe con tại Việt Nam đạt 4,83 lít/100 km vào năm 2030.

Phương pháp tính CAFC dựa trên mức trung bình của toàn bộ danh mục xe con mà một hãng kinh doanh. Điều này có nghĩa một số mẫu xe có thể cao hơn, số khác thấp hơn, miễn sao khi tính chung toàn bộ vẫn đạt mục tiêu. Trường hợp lý tưởng là tất cả các mẫu xe đều có mức tiêu hao nhiên liệu bằng hoặc thấp hơn chỉ tiêu đặt ra.

Dự thảo cũng quy định, nếu vượt ngưỡng tiêu hao nhiên liệu, doanh nghiệp có thể mua tín chỉ bù trừ từ những hãng khác đạt mức thấp hơn. Cách tiếp cận này tương tự cơ chế mua bán tín chỉ carbon đang được áp dụng quốc tế. Ngoài ra, các hãng phải có lộ trình điều chỉnh, ví dụ như cải tiến công nghệ, loại bỏ các mẫu xe tiêu hao nhiều nhiên liệu hoặc tăng tỷ trọng xe tiết kiệm. Nếu sau ba năm vẫn không đáp ứng quy định, doanh nghiệp có thể bị tạm ngừng sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu cho đến khi có giải pháp phù hợp.

Tuy nhiên, từ góc độ của mình, VAMA cho rằng mức 4,83 lít/100 km vào 2030 là “quá nghiêm ngặt”, có thể ảnh hưởng lớn đến thị trường. Hiệp hội tính toán khoảng 96% xe xăng truyền thống và 14% xe hybrid hiện nay không đáp ứng được tiêu chuẩn này.

Chẳng hạn, Toyota Wigo – mẫu xe động cơ xăng tiêu hao ít nhất của hãng – có mức 4,5-5,5 lít/100 km, trong khi Toyota Vios phiên bản 1.5E MT đạt 5,08-7,62 lít/100 km, đều cao hơn ngưỡng 4,83 lít/100 km. Ngược lại, một số dòng hybrid của Toyota như Yaris Cross HEV (3,56-3,8 lít/100 km) hay Camry HEV (4,11-4,4 lít/100 km) có thể đáp ứng mục tiêu.

VAMA nhận định rằng để toàn ngành đạt CAFC 4,83 lít/100 km vào năm 2030, lượng xe điện hóa (bao gồm hybrid, plug-in hybrid và xe thuần điện) sẽ phải tăng gần 10 lần so với hiện nay, tương đương mức tăng khoảng 868% trong 5 năm tới. Hiệp hội cho rằng đây là thách thức lớn do hạ tầng trạm sạc và nguồn cung điện tại Việt Nam còn hạn chế, đồng thời thị hiếu người tiêu dùng chưa hoàn toàn sẵn sàng.

Để khả thi hơn, VAMA kiến nghị lộ trình điều chỉnh dần, với mục tiêu 6,7 lít/100 km vào 2027, 6,5 lít/100 km vào 2028, 6,3 lít/100 km vào 2029 và 6 lít/100 km vào 2030. Theo kịch bản này, các hãng xe cần giảm khoảng 34% sản lượng xe xăng và tăng ít nhất 366% sản lượng xe điện hóa – mức điều chỉnh được cho là thực tế hơn.

Việc kiểm soát tiêu hao nhiên liệu được xem là giải pháp nhằm giảm phát thải carbon. Nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới đã áp dụng các biện pháp tương tự, song vấn đề then chốt vẫn là xây dựng lộ trình phù hợp với điều kiện thị trường.

Theo ý kiến chuyên gia chính sách ngành ôtô, nếu chỉ tập trung kinh doanh xe hybrid hoặc thuần điện, doanh nghiệp có thể dễ dàng đạt mục tiêu. Tuy nhiên, các hãng chuyên bán xe động cơ đốt trong hoặc xe sang sử dụng động cơ dung tích lớn sẽ gặp nhiều khó khăn.

Hiện tại, thị trường ôtô con Việt Nam đa dạng về chủng loại, bao gồm xe động cơ đốt trong (ICE), hybrid (HEV) và thuần điện (EV). Các hãng có định hướng khác nhau: Toyota, Honda, Subaru, Ford, Kia, Hyundai, Mercedes hay BMW thường kinh doanh kết hợp ICE và HEV/EV; Mitsubishi, Isuzu, Jeep, Volkswagen chủ yếu bán xe ICE; trong khi VinFast và Wuling chỉ tập trung vào EV.

Duy Thành