Cách đây hơn nửa thế kỷ, chiếc xe ô tô đầu tiên do chính bàn tay người Việt Nam thiết kế, chế tạo được đặt tên là Chiến Thắng. Cái tên mang ý nghĩa lịch sử trong bối cảnh đất nước ta vừa trải qua cuộc chiến giành lại độc lập tự do và xây dựng, khôi phục đất nước tại miền Bắc.
Vào những năm 1958, nhận thấy nhu cầu giao thông vận tải đang tăng cao, nhà máy Chiến Thắng quyết định sản xuất ô tô nhỏ theo cách của ta. Đại tá, kỹ sư Hồ Mạnh Khang, giám đốc nhà máy Z157 và ông Vũ Văn Đôn - Cục trưởng cục quản lý xe, máy là người trực tiếp đôn đốc, chỉ đạo. Quá trình sản xuất chiếc ô tô đầu tiên của Việt Nam huy động tới hơn 500 nhân lực lúc bấy giờ.
Xe Renault Frégate của Pháp được chọn làm hình mẫu để chế tạo ra xe Chiến Thắng |
Với điều kiện sản xuất khó khăn và yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn, ban chỉ đạo quyết định lựa chọn một mẫu ô tô nào đó rồi tháo ra và làm theo mẫu đó, kết hợp giữa làm bằng máy và bằng tay. Phần thiết kế kiểu dáng và màu sắc được họa sĩ Diệp Minh Châu đảm nhiệm.
Chiếc xe được chọn khi đó là một chiếc Fregate chạy bằng xăng của Pháp. Các bộ phận như thân máy, băm xăng, bơm dầu, chế hòa khí ... được những người thợ Chiến Thắng tự mày mò tìm mẫu, tạo khuôn và sau đó đúc bằng gang rồi mới đưa lên cắt gọt, gia công cơ khí.
Bác Hồ bên chiếc xe đầu tiên được chế tạo tại Việt Nam |
Nguyên liệu đầu vào chủ yếu được lấy từ đống phế liệu của chiến tranh rồi đem nấu chảy đúc lại. Ngoài ra, có một số chi tiết không thể làm được khiến các người thợ phải lắp đồ của nước ngoài như dây điện, đồng hồ chỉ thị, bóng điện, hệ thống kính, săm lốp và vòng bi.
Mặc dù chiếc xe được chế tạo trong điều kiện yêu cầu gấp rút về thời gian nhưng vẫn mang những bản sắc riêng của người Việt. Chính họa sĩ Diệp Minh Châu đã tự bỏ tiền ra mua ngà voi làm núm còi cho xe, và khắc lên đó hình tượng biểu trưng cho Việt Nam là chùa một cột. Họa sĩ châu còn làm một tượng nhỏ người chiến sĩ cầm cờ bằng thạch cao để nhà máy đúc đồng gắn lên nắp capo.
Xe ô tô Chiến Thắng - chiếc xe hơi đầu tiên do người Việt chế tạo năm 1958 |
Cuối cùng, ngày 21/12/1958, sau nỗ lực không biết mệt mỏi của những người thợ Chiến Thắng, chiếc ô tô 4 chỗ đầu tiên do người Việt Nam sản xuất chính thức rời xưởng.
Phương Huyền