Bạn có biết rằng chiếc xe mình đang lái hiện tại sẽ là nguồn cung vật liệu thô tuyệt vời trong tương lai? Khi mà bạn đẩy chiếc xe cũ của mình đi, qua tay vài người chủ nữa và đích đến cuối cùng là bãi phế liệu, vẫn còn tới 75% khối lượng của chiếc xe đó có thể tái chế. Những vật liệu đó lại được tận dụng để sản xuất những chiếc xe mới.

Tái chế xe hơi – Ngành công nghiệp tỷ đô

Ngạn ngữ có câu "rác của người này là kho báu của người khác"

Tái chế xe là quá trình tháo dỡ một chiếc xe cũ và tận dụng những bộ phận, nguyên liệu đáng giá. Khi đã hết giá trị sử dụng, mỗi chiếc xe cũ lại trở thành món hàng cho những nhà tái chế và việc tái chế xe cũ đã trở thành một ngành công nghiệp hùng mạnh. Tái chế xe vẫn luôn diễn ra trong nhiều năm nay nhưng gần đây, quá trình ngày được “nâng tầm” lên thành một ngành công nghiệp có lợi nhuận cao, đặc biệt là với sự tham gia của những hãng xe lớn.

Tái chế là một phần thiết yếu của ngành công nghiệp xe hơi

Tính trung bình, có hơn 27 triệu chiếc xe cũ bị vứt bỏ mỗi năm, trong đó có khoảng 12 đến 15 triệu chiếc nếu chỉ tính riêng trên nước Mỹ. Khi những chiếc xe cũ bị vứt ở bãi phế liệu, chúng sẽ bị nghiền nát, cắt nhỏ và phần kim loại được thu hồi để tái chế. Ở một số bãi phế liệu chuyên biệt, phần còn lại sau khi thu được phần lớn lượng kim loại tái chế sẽ được tiếp tục phân loại để lọc lấy những vật liệu như thủy tinh và nhựa. Phần “bã” cuối cùng không thể tái chế sẽ được đưa đến bãi chôn lấp.

Một núi xe cũ đang chờ được tái chế

Khoảng 75% vật liệu cấu thành nên một chiếc ô tô sẽ được tái chế, phần còn lại bị chôn lấp. Với tỷ lệ này thì xe hơi là đồ vật được tái chế nhiều nhất thế giới và các chiếc xe phế liệu “trả” lại khoảng 14 triệu tấn thép mỗi năm để sản xuất ra những chiếc xe mới. Nếu quy đổi sang mức năng lượng tính theo thùng dầu thô thì lượng thép này tiết kiệm tới 85 triệu thùng dầu thô mỗi năm.

Chỉ tính riêng trên nước Mỹ thì ngành tái chế xe đứng thứ 16 về quy mô, đóng góp 25 tỷ USD vào tổng thu nhập quốc nội của nước Mỹ. Ngành tái chế xe được cho là đã có 75 năm lịch sử và hiện nay đang cung cấp việc làm cho khoảng 100.000 người.

Quy trình tái chế xe

Cần cẩu là những cỗ máy quen thuộc tại các bãi tái chế

Quy trình tái chế xe là vô cùng phức tạp và nhiều công đoạn. Khi những chiếc xe được đưa ra bãi thải, chúng sẽ được lưu kho và bắt đầu tháo dỡ những chi tiết đáng giá. Đó là bánh xe, ắc quy (dù còn tốt hay đã hỏng), bộ xúc tác khí thải (catalytic converter). Có một điều mà ít ai biết, đó là giá trị của bộ xúc tác khí thải. Bộ phận này chứa nhiều kim loại quý như rhodium, platinum và palladium, vốn đang vô cùng khan hiếm. Điều đó khiến nạn trộm cắp bộ xúc tác khí thải đang trở thành một vấn đề nóng tại nhiều nơi trên thế giới.

Những thao tác tháo dỡ khó nhằn sẽ được làm thủ công

Ngoài những bộ phận kể trên thì những chất lỏng trong xe cũng được loại bỏ hoàn toàn. Đó là nước làm mát, dầu máy, dầu hộp số, ga máy lạnh và xăng trong bình cũng được tháo bỏ sạch sẽ. Những thiết bị đáng giá khác như các mô đun điện tử, máy phát điện, củ đề, thậm chí là cả cụm động cơ và hộp số cũng sẽ được tháo rời, vệ sinh và tái sử dụng nếu cồn hoạt động tốt. Đây chính là nguồn vật tư chính cho mảng bán đồ “tháo xe”. Quá trình tháo dỡ những đồ giá trị và những vật chất nguy hiểm này vẫn luôn được thực hiện bằng tay bởi những nhân sự có chuyên môn vì sự phức tạp của nó dù gần đây, những máy móc chuyên biệt cũng đang dần được sử dụng để tăng hiệu suất tái chế xe.

Sẵn sàng cho công đoạn nghiền nát

Sau khi những đồ đạc giá trị đã được tháo dỡ hết, phần khung xe kim loại sẽ được cán bẹp để tiết kiệm không gian. Điều đó cũng giống như bạn ấn bẹp những thùng giấy để tiện di chuyển vậy. Những chiếc xe bây giờ trông giống như những viên gạch hình chữ nhật được xếp chồng lên nhau.

Khi vào máy nghiền thì mọi chiếc xe đều bình đẳng như nhau!

Khâu tiếp theo là chuyển những khối thép này đến nhà máy nghiền. Những chiếc máy nghiền hạng nặng sẽ nghiền nát những chiếc xe thành các khối kim loại chỉ nhỏ bằng nắm tay. Sau đó, các mảnh kính, nhựa và vải sẽ được loại bỏ, kết quả là chúng ta có những khối thép thuần có kích cỡ chỉ bằng quả bóng tennis. Kích thước gọn gàng này giúp việc vận chuyển chúng đến nhà máy luyện kim là rất kinh tế và hiệu quả. Như vậy, vòng đời của một chiếc xe cũ đã chính thức kết thúc ở nhà máy luyện kim, lượng kim loại tái chế lại tiếp tục được sử dụng để chế tạo những chiếc xe mới.

Lợi ích của việc tái chế xe

Theo thống kê, mảng tái chế xe cung cấp tới 37% lượng kim loại màu cho ngành sản xuất kim loại trên toàn nước Mỹ. Một thống kê khác cũng rất ấn tượng: việc sử dụng thép tái chế giúp ngành sản xuất thép tiết kiệm một lượng năng lượng tương đương với mức tiêu thụ điện của 18 triệu căn hộ trong một năm. Việc tái chế thép cũng sử dụng ít hơn 74% năng lượng so với chế tạo thép mới. Bằng việc tái chế xe cũ, ngành công nghiệp tái chế đã đưa khoảng 14 triệu tấn thép và 800.000 tấn kim loại màu trở lại phục vụ cuộc sống của người Mỹ thay vì bị chôn dưới đất. Khi nói về giải pháp tái chế xe, nước Mỹ và châu Âu đang là 2 khu vực dẫn đầu cả về tỷ lệ xe tái chế và tỷ lệ sử dụng kim loại tái chế trên xe thành phẩm. Hy vọng một ngày không xa, Việt Nam cũng trở thành một “cường quốc tái chế xe”.